ایم پروتکل یکی از قدیمی‌هاست که برای جابجایی آسان فایل از آن استفاده می‌شود. یک سرور FTP دسترسی به یک دایرکتوی و چند زیردایرکتوری را فراهم می‌کند که کاربران می‌توانند به وسیله یک کلاینت FTP (یک نرم‌افزار) به این سرورها متصل شده و از آن فایل دانلود کرده و یا آپلود کنند.

با وجود این‌که معمولاً بسیاری از کاربران اینترنت نیازی به استفاده از پروتکل FTP ندارند اما اگر قصد ساخت یک سایت را دارید FTP یک ابزار ضروری است. البته حتی اگر قصد انجام این کار را ندارید و یک توسعه‌دهنده هم نیستید باز هم بهتر است به عنوان یک کاربر اینترنت راجع به FTP و نحوه استفاده از آن بدانید.

FTP به چه کاری می‌آید؟

FTP برای توسعه‌دهندگان وب راهی برای انتقال اطلاعات به سرور سایتی است که در حال کار بر روی آن هستید. به‌طور مثال اگر بخواهید وردپرس (رایج‌ترین سیستم مدیریت محتوا) را روی سرور وب‌سایت نصب کنید برای کپی کردن فایل‌ها به FTP نیاز خواهید داشت. همچنین برخی وب‌سایت‌های دانلود نیز برای آپلود کردن محتوا به وب‌سایت خود از FTP استفاده می‌کنند. توجه کنید که فایلی که از طریق FTP آپلود شده را نیاز نیست لزوماً از طریق FTP هم دانلود کرد؛ به این ترتیب شما به عنوان کاربر و استفاده کننده از یک سایت دانلود هیچ‌گاه نیاز به استفاده از یک کلاینت FTP برای دانلود نخواهید داشت.

همچنین از FTP گاهی برای به اشتراک‌گذاری فایل‌ها هم استفاده می‌شود. می‌توان فایلی را به سرور FTP انتقال داد و لینک آن را با کاربر دیگری به اشتراک گذاشت. البته این کاربرد در دنیای کنونی و با پدید آمدن فضاهای ابری بسیار کمرنگ شده اما برخی ترجیح می‌دهند فایل‌های خود را در سرورهای خانگی خودشان نگهداری کنند.

FTP چه شکلی است؟!

شاید تصور کنید FTP یک فضای عجیب و غریب و پیچیده است که تنها مهندسان کامپیوتر از آن سر در می‌آورند و یا برای دانلود و آپلود به کدنویسی‌های طولانی نیاز است. در واقعیت فضای FTP درست شبیه پوشه‌های کامپیوتر خودتان است. در FTP یک ساختار پوشه‌ای به شکل سلسه مراتب درختی وجود دارد درست همان‌طور که در فایل اکسپلورر ویندوز و یا Finder مک با فایل‌هایتان سر و کار دارید.

با پیشرفت مرورگرهای وب دیگر امروزه برای دانلود از یک سرور FTP حتماً هم به یک کلاینت یا نرم‌افزار جداگانه احتیاج ندارید. اگر می‌خواهید به فضای یک FTP نگاهی بیندازید می‌توانید به FTP موزیلا برای دانلود نسخه‌های مختلف فایرفاکس مراجعه کنید. مرورگرهایی مثل فایرفاکس و کروم اجازه مرور و دانلود FTP را فراهم می‌کنند اما قابلیت آپلود به آن را نخواهید داشت. البته همان‌طور که گفتیم برای دانلود معمولاً با FTP سروکار نخواهید داشت و این پروتکل در آپلود فایل‌ها به سرور رایج‌تر است.

آیا FTP امنیت مناسبی دارد؟

از نظر طراحی خیر. تاریخچه FTP به سال ۱۹۷۱ میلادی (۱۳۵۰ شمسی) باز می‌گردد و در آن زمان امنیت در وب در سطحی بسیار پایین‌تر از سطح کنونی بود. به این ترتیب عملیات انتقال در FTP رمزگذاری نشده است و هکرها می‌توانند با قابلیت packet sniffing برخی از اطلاعات درحال تبادل را به دست بیاورند؛ که البته آن‌قدرها هم ساده نیست.

به همین دلیل بسیاری ترجیح می‌دهند تا از پروتکل FTPS استفاده کنند. این پروتکل در واقع دقیقاً شبیه به FTP عمل می‌کند با این تفاوت که همه چیز مثل پروتکل HTTPS رمگذاری شده است و سرور از دسترسی بدون رمزگذاری جلوگیری خواهد کرد.

کدام کلاینت‌ها (نرم‌افزارهای) FTP بهترین هستند؟

نرم‌افزارهای زیادی برای تعامل با FTP وجود دارند که خوشبختانه بیشتر آن‌ها نیز رایگان هستند. در این‌جا چهار گزینه برتر را در کلاینت‌های FTP به همراه آدرس دانلود آن‌ها برایتان آورده‌ایم. شرط اصلی استفاده از یک کلاینت در این‌جا پشتیبانی از FTPS و داشتن یک رابط کاربری گرافیک (GUI) در نظر گرفته شده است.

FileZilla

فایل‌زیلا یکی از محبوب‌ترین و رایج‌ترین کلاینت‌های موجود و رایگان است. این اپلیکیشن نه‌تنها کاملاً رایگان است بلکه متن‌باز بوده و در پلتفرم‌های ویندوز، مک و لینوکس عرضه شده است. این کلاینت امکانات زیادی از مبتدی تا پیشرفته را داراست و با وجود این‌که از رابط کاربری چندان زیبایی برخوردار نیست اما راحتی بیشتری برای کار دارد.

از جمله امکانات این کلاینت می‌توان به بوک‌مارک کردن، کشیدن و رها کردن، تغییر محدودیت‌های سرعت دانلود و آپلود، پشتیبانی از پراکسی و قابلیت توقف و ادامه انتقال فایل‌ها اشاره کرد. FileZilla را می‌توانید به رایگان از وب‌سایت این نرم‌افزار دانلود کنید.

Cyberduck

این نرم‌افزار از پروتکل‌های زیادی از جمله FTP، SFTP، WebDav و Amazon S3 پشتیبانی می‌کند و شاید برتری آن نسبت به کلاینت‌های دیگر سادگی و رابط کاربری آسانش باشد. این برنامه در ابتدا تنها برای مک عرضه شد اما با استقبال بالا نسخه ویندوزی نیز منتشر شد. رابط کاربری جذاب این برنامه آن را به راحت‌ترین کلاینت برای کاربران مبتدی تبدیل کرده است.

سایبرداک را می‌توانید از این‌جا برای مک و ویندوز دانلود کنید.

FireFTP

اگر بیشتر وقت خود را درون مرورگر می‌گذرانید FireFTP گزینه‌ای عالی برای شماست. FireFTP در واقع یک افزونه برای مرورگر فایرفاکس است که به شما امکان می‌دهد از تمامی پروتکل‌های FTP و حتی FXP به‌طور کامل و با امکاناتی مثل ویرایشگر متنی، توقف و ادامه و پشتیبانی از پراکسی در مرورگر خود استفاده کنید. FireFTP را می‌توانید از اینجا برای مرورگر فایرفاکس دانلود کنید.

Turbo FTP

اگر می‌خواهید فضای FTP را با گوشی یا تبلت اندرویدی خود مدیریت کنید شاید بهترین گزینه اپلیکیشن Turbo FTP باشد. این اپلیکیشن از طراحی متریال گوگل برخوردار بوده، دارای قابلیت‌های روت است و می‌توانید به راحتی اطلاعات را بین حافظه داخلی، کارت حافظه و فضای سرور جابچا کنید. این اپلیکیشن را نیز می‌توانید از گوگل پلی‌استور دانلود کنید.

آیا می‌توانم سرور FTP خود را راه‌اندازی کنم؟

بله شما می‌توانید به راحتی سرور خانگی FTP خود را راه‌اندازی کنید. کاربران ویندوزی می‌توانند با دانلود FileZilla Server این کار را به راحتی انجام دهند. کاربران مک اما نیازی به دانلود یک نرم‌افزار جانبی هم نداشته و می‌توانند با ورود به بخش Sharing در تنظیمات سیستم خود Remote Login را فعال کنند تا یک سرور FTPS روی مک راه‌اندازی شود. برای ورود به سرور FTP خود نیز می‌توانید آدرس آی‌پی کامپیوتر میزبان را در هر کلاینت FTP وارد کنید. البته توجه داشته باشید در صورتی که می‌خواهید از یک شبکه خارج از خانه به این سرور متصل شوید باید قابلیت Port Forwarding را روی روتر خود فعال کنید و اگر قصد آنلاین کردن آن را دارید بهتر است آن را با رمزگذاری ایمن کنید.